Dolina Chochołowska

Dolina Chochołowska jest położoną najdalej na zachód i największą w polskich Tatrach doliną. W jej górnej części, na Polanie Chochołowskiej znajduje się schronisko PTTK, które słynie z najlepszej szarlotki w Tatrach, a według niektórych nawet na świecie. Dolina Chochołowska jest miejscem, gdzie wiosną kwitną ogromne połacie krokusów. To właśnie wtedy przybywa tu najwięcej turystów jednocześnie. Spektakl trwa zaledwie kilka dni a widoki fioletowych polan w połączeniu z ośnieżonymi szczytami jest niepowtarzalny.

Na terenie Doliny Chochołowskiej najpiękniejszym miejscem jest Polana Chochołowska otoczona przez szczyty Grzesia, Rakonia, Wołowca, Kończystego Wierchu i Trzydniowiańskiego Wierchu. Piękna górska łąka z szałasami pasterskimi i kaplicą św. Jana Chrzciciela zachwyca o każdej porze roku. Szczególną sławą cieszy się jej wiosenna odsłona ubrana w kwitnące łany krokusów. 

Ponad Doliną najlepszym punktem widokowym jest Wołowiec oraz Rakoń. Widać z nich znajdujące się już po słowackiej stronie Rohacze oraz Dolinę Rohackich Stawów, a z Wołowca także Tatry Wysokie z Rysami i Gerlachem.

Dolina ma ok. 10 km długości i w górnej części otoczona jest przez wyniosłe szczyty Tatr Zachodnich, Grzesia, Rakonia, Wołowca, Kończystego Wierchu i Starorobociańskiego Wierchu. Mniej więcej w połowie, w odległości 4 km od wejścia na Siwej Polanie rozdziela się na dwie odnogi, Wyżnią Chochołowską Dolinę  i Dolinę Starorobociańską. Na całej długości jest dostępna za pomocą zielonego szlaku pieszego, który ostatecznie wprowadza na Rakoń. 

Szlak biegnący dnem Doliny Chochołowskiej jest bardzo łatwy, w dużej części asfaltowy. Do schroniska można dojść pieszo albo dojechać rowerem lub dorożką. Niżej do Polany Hucisko dojeżdża kolejka turystyczna Rakoń. 

Od XVI w. teren doliny objęty był intensywnym wypasem. Jej nazwa pochodzi od wsi Chochołów, której właściciele mieli tu swoje hale. Od 1819 r. właścicielem gruntów w Dolinach Chochołowskiej i sąsiedniej Lejowej jest Wspólnota Uprawnionych Ośmiu Wsi (Chochołów, Witów, Czarny Dunajec, Ciche, Dzianisz, Wróblówka, Podczerwone, Koniówka), której gospodarze prowadzą tu wypas i eksploatują lasy pod kontrolą Tatrzańskiego Parku Narodowego. Prowadzony jest kulturowy wypas owiec i działa bacówka z tradycyjnymi serami. Pozostałością po dawnym intensywnym wypasie są szałasy pasterskie, które stoją w dużych skupiskach głównie na Polanie Chochołowskiej. 

Od XVI do połowy XIX w. w Dolinie Chochołowskiej wydobywano rudy żelaza, które przetapiano w niewielkiej hucie. Jedyną pozostałością po tamtych czasach jest nazwa polany Hucisko, na której kończy się dziś asfaltowa droga.

Choć turyści zaczęli docierać do Doliny Chochołowskiej w drugiej połowie XIX w., to teren ten nie budził początkowo entuzjazmu. Podziwiano potężne szczyty piętrzące się w górnej grani Tatr, ale znacznie chętniej wybierano na wycieczki Dolinę Kościeliską. Choć dziś ruch jest tu nadal nieco mniejszy, to w sezonie turystów jest bardzo dużo. Jest to spowodowane przede wszystkim łatwością szlaku oraz otwierającymi się na końcu doliny widokami. Dolina oblegana jest w czasie kwitnienia krokusów, który przypada zwykle w pierwszej połowie kwietnia. 

Parking znajduje się nieopodal Siwej Polany, gdzie dojeżdża się boczną drogą od szosy Zakopane – Chochołów. Skręt znajduje się za Kirami w przysiółku Witowa Biały Potok. Z Zakopanego jeżdżą na Siwą Polanę busy odjeżdżające z placu przed Dworcem PKP.

Dolina Chochołowska jest doskonałym miejscem na wycieczkę z dziećmi. Dzięki płaskiemu, łagodnie wznoszącemu się szlakowi wycieczkę można odbyć nawet z maluchem. Trzeba jednak pamiętać, że może on mieć problemy z pokonaniem odległości ponad 7 km do schroniska. Najmłodszych turystów można wspomóc nosidłem turystycznym, a do Polany Huciska możliwy jest nawet spacer z wózkiem. Idąc z małym dzieckiem warto wziąć pod uwagę podjazd Kolejką turystyczną Rakoń z parkingu na Polanę Huciska. 

Wycieczki na Grzesia można próbować już z dziećmi poniżej 5 lat, ale warto rozważyć wspomożenie ich nosidłem turystycznym na najbardziej stromych odcinkach. Natomiast z wyjściem na Rakoń, Wołowiec czy Trzydniowiański Wierch poradzą sobie dzieci w wieku 6- 7 lat.  

Dolina Chochołowska jest bardzo atrakcyjna pod względem widokowym i kulturowym. Czekają tu na turystów piękne tatrzańskie panoramy oraz dawne tereny wypasowe z pozostałościami autentycznej zabudowy pasterskiej. 

Przed wlotem do Doliny Chochołowskiej znajduje się rozległa Siwa Polana. Jest to łąka kośna, na której zachowały się szałasy pasterskie. Stoją tu także bacówki, w których można kupić oscypki. Na polanie znajduje się także postój dorożek konnych, którymi można dojechać do schroniska na Polanie Chochołowskiej, stacja początkowa pociągu turystycznego Rakoń, który jeździ na Polanę Huciska oraz punkt wypożyczalni rowerów. 

Dolna część Doliny Chochołowskiej jest dość wąska i rozszerza się dopiero po ok. 3,5 km w Polanę Huciska. Jest to miejsce, gdzie prawdopodobnie już w XVII w. działała niewielka huta żelaza. Eksploatowano tu także żyły hematytowo- kwarcytowe z pirytem. W 1936 r. na polanie zbudowano prywatne schronisko, które w 1945 r. wraz z szałasami pasterskimi zostało spalone przez Niemców. 

Powyżej Polany Huciska Dolina Chochołowska zwęża się ponownie. Między Niżnią i Wyżnią Bramą Chochołowską znajduje się dolomitowy wąwóz, w którym bije Źródło Chochołowskie. Aby się do niego dostać należy zejść ścieżką w lewo. Źródło ma postać stawku o temperaturze wody ok. 4,5 stopnia Celsjusza. Jest to jedno z największych wywierzysk tatrzańskich. W wejściu wąwozu na skale umieszczony jest medalion upamiętniający wizytę w Dolinie Chochołowskiej Jana Pawła II w 1983 r. 

Tuż za Wyżnią Bramą Chochołowską stoi budynek dawnego schroniska Blaszyńskich, zamieniony obecnie na leśniczówkę TPN. Schronisko działało tu do 1974 r., kiedy po upaństwowieniu oddano je parkowi. Przy leśniczówce znajduje się górny punkt wypożyczalni rowerów, ale szlak rowerowy prowadzi dalej, aż do schroniska. 

Najbardziej widowiskowym miejscem w Dolinie Chochołowskiej jest Polana Chochołowska. Stoi tu schronisko turystyczne PTTK, a widoki na wznoszące się powyżej szczyty głównego grzbietu Tatr są wyjątkowo piękne. Polana Chochołowska należy do największych łąk w Tatrach. Na jej terenie wypas prowadzony jest nieprzerwanie od XVI w. Obecnie jest to wypas kulturowy, którego elementem jest działająca tu bacówka Andrzeja Gala Ziemby. Sprzedawane tu oscypki nazywane są papieskimi ponieważ w 1983 r. podczas swojej wizyty w Dolinie Chochołowskiej kosztował ich Jan Paweł II. Na Polanie Chochołowskiej zachowała się pasterska wieś letnia składająca się z kilkudziesięciu szałasów, bacówek i szop. Stoi tu także drewniana kaplica św. Jana Chrzciciela, którą zbudowano na potrzeby kręcenia serialu Janosik. Obecnie w sezonie turystycznym od czerwca do października w każdą niedzielę o 13:00 odprawiane są tu Msze Św. Wiosną na Polanie Chochołowskiej kwitną kobierce krokusów, które przyciągają tu tysiące turystów. Polana jest też punktem wyjścia do wycieczek na Grzesia (żółty szlak), na Rakoń (zielony szlak), Na Trzydniowiański Wierch (czerwony szlak).   

Dolina Chochołowska znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego i za wstęp na szlak pobierana jest opłata. Bilety można kupić w kasie przy wejściu na szlak lub online na stronie TPN: https://tpn.pl/zwiedzaj/e-bilety 

Przez Dolinę Chochołowską prowadzi utwardzona droga, w dolnej części asfaltowa, w górnej kamienista. Można ją pokonać pieszo lub skorzystać z dorożki konnej (dojazd do schroniska) albo kolejki turystycznej „Rakoń”, której punktem końcowym jest Polana Huciska. Przez dolinę prowadzi też szlak rowerowy, którym można dojechać do schroniska. Na Siwej Polanie, Polanie Huciska oraz przy Leśniczówce TPN powyżej Wyżniej Bramy Chochołowskiej znajdują się stacje wypożyczania rowerów. 

Toalety znajdują się przy parkingu, na Polanie Huciska oraz w schronisku na Polanie Chochołowskiej.

Trasa oznaczona jest zielonymi znakami. Prowadzi z parkingu przy Siwej Polanie cały czas łagodnie pod górę na Polanę Chochołowską. Pierwsze część trasy, do Polany Huciska ma nawierzchnię asfaltową, wyżej jest to kamienista, utwardzona droga. Szlak ma długość 7,5 km. Można go pokonać w około 2 h. Nie ma na nim żadnych trudności czy niebezpieczeństw.

Pod Schroniskiem na Polanie Chochołowskiej rozpoczyna się żółty szlak, który w około półtorej godziny wyprowadza na mający 1653 m n.p.m. szczyt Grzesia. Znajduje się on na granicy i oferuje ładne widoki na Dolinę oraz grań prowadzącą w stronę Rakonia. Wędrówkę można kontynuować niebieskim szlakiem w lewo przez widokowy, odsłonięty Długi Upłaz na Rakoń. Przejście tego odcinka zajmuje ok. 1 h, powrót to 45 min. Zejście z Grzesia do schroniska trwa godzinę. Trasa jest pozbawiona trudności technicznych, ale trzeba się liczyć z dość stromym 500 metrowym podejściem. Wędrówka na Rakoń to kolejne 200 m podejścia, ale tym razem stosunkowo łagodnie.

Będąc już na Grzesiu, polecamy zdobyć także Rakoń i Wołowiec.

Z Polany Chochołowskiej można zielonym szlakiem prowadzącym przez wznoszącą się początkowo łagodnie, z czasem bardziej stromo wejść na główny grzbiet Tatr między Rakoniem a Wołowcem. Stąd znaki zielone wyprowadzają w prawo na Rakoń (1879 m n.p.m.), a niebieskie w lewo na Wołowiec. Wejście na każdy ze szczytów zajmuje od schroniska ok. 3 h, a odległość między nimi  to około pół godziny marszu. Powrót tą samą trasą zajmuje ok. 2 h 15 min. Można też wracać przez Długi Upłaz i Grzesia, co zajmuje ok. 1 h 45 min z Rakonia. 

Zarówno Rakoń jak i Grześ odznaczają się wspaniałymi warunkami widokowymi. Widać z nich Rohacze oraz otoczenie Rohackich Stawów, a z Wołowca także Wysokie Tatry z Rysami, Mięguszowieckimi Szczytami i Gerlachem. 

Jest to trasa pozbawiona trudności technicznych, ale dość długa i odznaczająca się ostrym podejściem na główną grań Tatr. Na jej przejście w całości potrzeba ponad 5 h.

Szlak czerwony spod schroniska na Polanie Chochołowskiej prowadzi najpierw nieco w dół by następnie skręcić w Dolinę Jarząbczą. Stąd najpierw łagodnie, a następnie stromym podejściem w około 2h 20 min wyprowadza na szczyt Trzydniowiańskiego Szczytu. Po drodze mija się malowniczą polanę Szałasiska, a ze szczytu można podziwiać ładne widoki na Wołowiec. Powrót można odbyć tą samą drogą lub kontynuować czerwonym szlakiem do Doliny Chochołowskiej. Zejście znajduje się w rejonie Polany Trzydniówka między Polaną Chochołowską a Leśniczówką TPN. W obydwu wariantach zejście trwa około półtorej godziny. 

Ze szczytu Trzydniowiańskiego Wierchu można w około godzinę wejść zielonym szlakiem na znajdujący się w głównym grzbiecie Tatr Kończysty Szczyt. Można w ten sposób wydłużyć wycieczkę z Doliny Chochołowskiej.

Dolina Chochołowska znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego, ale jest jednym z niewielu miejsc, gdzie można wchodzić z psem. Psy muszą być prowadzone na smyczy.

Dolina Chochołowska nadaje się do wędrówek o każdej porze roku. Zimą nie występuje tu zagrożenie lawinowe, a jedyną przeszkodą w wędrówkach może być duża pokrywa śnieżna. Potrafi ona znacząco spowolnić marsz. Trasa jest dość często przecierana przez pojazdy obsługi schroniska oraz zaprzęgi z saniami, który jeżdżą między Siwą Polaną, a schroniskiem. Dostępne są także szlaki powyżej Polany Chochołowskiej (na Grześ, Wołowiec, Rakoń czy Trzydniowiański Wierch), ale tu przy planowaniu trasy trzeba zawsze sprawdzać komunikaty lawinowe podawane przez TOPR. Wychodzenie w góry przy wyższym niż 2 stopniu zagrożenia lawinowego jest ryzykowne. 

Wybierając się na zimową wycieczkę do Doliny Chochołowskiej warto zabrać ze sobą podkładki antypoślizgowe na buty lub raczki oraz kije trekingowe. Trzeba pamiętać, że zmrok zapada około 15:30- 16:00 więc na szlak warto wychodzić dość wcześnie by wrócić przed nastaniem ciemności. Zaprzęgi także jeżdżą do zmroku. Nawet jeśli planuje się wrócić przed zmrokiem, warto zabrać latarkę gdyż wędrówka może się wydłużyć.     

Dolina Chochołowska jest zimą doskonałym miejscem dla narciarzy biegowych i skiturowych. Popularne trasy skiturowe prowadzą na Grzesia, Rakoń, Wołowiec, Trzydniowiański Wierch oraz Ornak. Podczas ich planowania należy koniecznie sprawdzić stopień zagrożenia lawinowego oraz warunki do uprawiania turystyki narciarskiej.

Na Polanie Chochołowskiej znajduje się jedno z największych schronisk w Polskich Tatrach. Zbudowany w latach 1951-1953 kamienny budynek ma 120 miejsc noclegowych. Znajduje się tu także restauracja słynąca z doskonałej kuchni. Znana jest szczególnie tutejsza szarlotka z kwaśną śmietaną i borówkami, która uznawana jest za najlepszą w Tatrach, a czasem nawet za najlepszą na świecie. 

Upamiętnieniem wizyty w Dolinie Chochołowskiej papieża Jana Pawła II jest działająca tu Izba Papieska z pamiątkami po nim. 

W schronisku działa kiosk z pamiątkami, mapami i artykułami pierwszej potrzeby. W obiekcie nie można płacić kartą. Przyjmowana jest jedynie gotówka.

Wybierając się do Doliny Chochołowskiej nie można zawrócić przed Polaną Chochołowską. Nie tylko piękne widoki okolicznych gór, ale także zachowana zabudowa pasterska sprawiają, że miejsce to ma niepowtarzalny urok. Koniecznie trzeba spróbować oscypka papieskiego w znajdującej się tu bacówce, a w schronisku skosztować słynnej szarlotki. Najlepiej zjeść ją na tarasie, z widokiem na okoliczne góry. 

Niepowtarzalny urok ma Dolina Chochołowska wiosną. Jednak jeśli chce się obejrzeć pola krokusów w spokoju, lepiej wybrać przyjazd w ciągu tygodnia, a nie w weekend, kiedy okolica przeżywa zmasowany najazd turystów. Oglądając malownicze łany fioletowych kwiatów porastających Polanę warto pamiętać, że znajdujemy się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego i nie wolno tu schodzić ze szlaków, nawet po to by zrobić zdjęcia kwiatów z bliska.